Z Wilna- książki o Józefie i Bronisławie Piłsudskich

Publikujemy poniżej list od Pani Alwidy.A. Bajor pisarki z Litwy, informującej nas o jej książkach i wydarzeniach na Litwie związanych z upamiętnieniem postaci  sławnych braci, oraz z prośbą o pomoc w wydaniu kolejnej książki.
W korespondencji otrzymaliśmy m.in. zdjęcie plakatu z Marszałkiem ubranym w mundur, którego krój, formę a także kolor mają mundury organizacyjne ZPRP.

Szanowni Państwo, dzień dobry,
od szeregu lat zajmuję się tematem Józefa Piłsudskiego. W 1995 r. wydałam o nim książeczkę pt. "Piorun, Jezioro Czerwone". W następnych latach temat się rozrastał, włącznie do współczesnych wydarzeń. Obecny klimat polityczny na Litwie sprzyja Piłsudskiemu - parę lat temu w Ratuszu Wileńskim odbyła się międzynarodowa konferencja Jemu poświęcona, w Zułowie Litwini wznieśli pomnik Józefowi i Bronisławowi Piłsudskim.
Obecnie pracuję nad scenariuszem opartym na raportach Piłsudskiego attache wojskowego w Rydze (Aleksandra Zygmunta Myszkowskiego). Przymierzam się do wznowienia wydanych przeze mnie książek, w tym także książki o Piłsudskim. Wydanie drugie, uzupełnione wymagałoby dodatkowej wiedzy czy informacji, którą sądzę dysponuje wydawane przez Państwo pismo "Piłsudczyk". Czy moglibyście Państwo znaleźć w Polsce wydawcę dla mojej książki?
Z najlepszymi życzeniami,
Z poważaniem,
Alwida A. Bajor 


załącznik do listu
Z Wilna – książka o Józefie Piłsudskim

W 1995 r. nakładem Wydawnictwa Polskiego w Wilnie ukazała się książka wileńskiej dziennikarki Alwidy Antoniny Bajor „Piorun, Jezioro Czerwone”. Wydanie cieszyło się dużym zainteresowaniem w kręgu czytelniczym Polski i Litwy, a ze względu na wzmiankowaną w niej postać brata Marszałka, znanego etnologa i etnografa Bronisława Piłsudskiego, skupiła uwagę także japońskich naukowców i dała asumpt do powstania szerokiej publikacji w pismie naukowym Uniwersytetu w Saitama.
Po latach autorka książki napisała scenariusze, których głównym bohaterem został znów Józef Piłsudski: „Żołnierz z ducha” i „Ziuk we wspomnieniach Bolesława Zieniawy - Długoszowskiego”. Sztuki zrealizowało wileńskie Polskie Studio Teatralne. Obecnie Alwida A. Bajor pracuje nad scenariuszem opartym na raportach attaché wojskowego Aleksandra Zygmunta Myszkowskiego, tajnego agenta Józefa Piłsudskiego w Rydze. Wydarzenia te skłoniły autorkę do napisania nowej książki o I Marszałku Polski Józefie Piłsudskim, częściowo opartej na „Piorunie, Jeziorze Czerwonym”. W odczuciu Alwidy A. Bajor burzliwe czasy obecnych dziejów w klimacie takoż politycznym, w szczególności na Litwie, sprzyjają ukazaniu postaci Marszałka w nowym świetle. „W tej zamierzonej nowej edycji książki chciałabym sprostać niektórym wątkom ukazanym w „Piorunie” odnośnie postaci Ojca Marszałka Józefa Piotra Piłsudskiego” – mówi wileńska autorka, – „Idąc na pasku wcześniejszych polskich źródeł, jawił mi się tam jako wyjątkowo troskliwy, rodzinny, bohaterski. Opinie o Ojcu „niezbyt pochlebne” spod pióra Ziuka dotarły do mnie później.” Powstająca nowa pozycja książkowa przedstawia aktualny stan wiedzy o Marszałku na polu obecnych stosunków polsko-litewskich.
W ostatnich latach w Wilnie odbyły się dwa znaczące wydarzenia pod znakiem Piłsudskich – w grudniu 2017 r. w Ratuszu Wileńskim zorganizowano parodniową międzynarodową konferencję „Bez emocji. Polsko-litewski dialog o Józefie Piłsudskim” z udziałem polskich i litewskich historyków, filologów, politologow. Natomiast w pałacu Radziwiłłów otwarto wystawę pt. „Bronisław Piłsudski. 1866-1918”, na której zostały zaprezentowane fotografie, niepublikowane dotyczczas dokumenty rękopismienne, materiały filmowe. Wydarzenia stanowiły znaczący akcent w kronice kulturalnej i politycznej Wilna.
Ponadto w Zułowie, rodzinnej miejscowości Marszałka, w tymże 2017 r. na prywatnej pocesji wzniesiony został pomnik Marszałka i Jego brata. Inicjatorzy i autorzy pomnika – litewscy rzeźbiarze Marius Grušas, Vytautas Musteikis i Kęstutis Musteikis oraz Čestovas Kavaliūnas w ten sposób upamietnili Piłsudskich wywodzących się ze szlachty żmudzkiej.
Od roku ukazania się książki Alwidy A. Bajor o rodzinnych stronach Marszałka pisało wielu. Jako jedni z pierwszych do Zułowa przybyli naukowcy japońscy. W 2000 r. japońska telewizja NHK nakręciła film dokumentalny o Bronisławie Piłsudskim, poszczególne sekwencje filmowano w Wilnie, w Zułowie, w Powiewiórce, nad brzdegiem jeziora „Piorun”. Konsultantem tej realizacji była autorka książki. Paręnaście lat później, w 2018 r. w Polsce ukazała się monografia Mariusza Kolmasiaka „Zułów. Miejsce urodzenia Marszałka Piłsudskiego”, będąca najpełniejszym opracowaniem dotyczącym dziejów Zułowa. W 2020 r. nakładem Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z Instytutem Polskim w Wilnie i Instytutem Historii Litwy ukazała się pokonferencyjna książka, stanowiąca pokłosie polsko-litewskiego dyskursu naukowego.
Wracając do książki Alwidy A. Bajor „Piorun Jezioro Czerwone”, wydanej w roku 1995, będącej cennym źródłem wielu opracowań, referatów i wydań dotyczących Marszałka, jest ona obecnie dostępna w Polsce w niektórych bibliotekach wojewódzkich i uniwersyteckich i czeka na odrodzenie się zgodnie z realiami dzisiejszymi – w postaci cyfrowej czy audiobooka, dostępnej dla nowych pokoleń i szerszego kręgu Czytelników.
***
„Piorun, Jezioro Czerwone” – to rzecz o stronach rodzinnych Marszałka: dawny majątek Zułów, w którym się urodził, Powiewiórka (Sorokpol), a w niej kościółek, w którym Józef Klemens Piłsudski został ochrzczony. Wreszcie – Jezioro Piorun, w którym przyszły Marszałek Polski niejednokrotnie tonął. Jezioro autentycznie czerwone, co też dokumentuje kolorwe zdjęcie na okładce książeczki.
Urzeczona tym tajemniczym pięknem autorka Alwida Antonina Bajor prowadzi Czytenlika na jego brzeg. Z tego niesamowitego Brzegu przez dzisiejszy Zułów i Powiewiórkę. Książeczka bogato ilustrowana, zbudowana na materiale dokumentalnym (w większości są to pierwoźródła dotąd nigdzie niepublikowane), na rozmowach z ludźmi, pamiętającymi lata pobytu Marszałka w Zułowie.
foto:Vitalijus Masėnas