W roku jubileuszu 100-lecia Bitwy Warszawskiej odsłonięty został w dniu 20 czerwca 2020 roku kamienny obelisk poświęconey pamięci Józefa Piłsudskiego i Legionów  w obecności przedstawicieli Związku Piłsudczyków Okręgu Dolnośląskiego i pocztu sztandarowego, a także Grupy Motocyklowej Kardan, Stowarzyszenia Mała Garstka, licznie zgromadzonych potomków Legionistów i Żołnierzy II Rzeczpospolitej mieszkających w rejonie Księża Małego oraz Towarzystwa Ziemi Księskiej.

Inicjatywa postawienia kamiennego obelisku poświęconego pamięci Józefa Piłsudskiego i Legionom zrodziła się jeszcze w roku 2010, kiedy funkcję Proboszcza w Parafii p.w. Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych sprawował o.Mieczysław Rećko i wyszła bezpośrednio od osób, które są potomkami Legionistów Józefa Piłsudskiego oraz Żołnierzy II RP, a mieszkających od dziesięcioleci właśnie na wrocławskim osiedlu Księże Małe. Osiedle to znajduje się na trasie wylotowej z Wrocławia na Opole, niegdyś było niewielką podwrocławską osadą ogrodniczą, w roku 1928 przyłączoną do miasta.
W roku 2012 udało się ufundować i postawić na tym samym Cmentarzu, nieopodal obecnie powstałego monumentu legionowego, pamiątkowy pomnik z tablicą poświęconą Żołnierzom i Partyzantom Armii Krajowej z rejonu Gór Świętokrzyskich. Z kolei przedsięwzięcie postawienia Obelisku Legionowego udało się zrealizować dopiero w roku 2020, kiedy dzięki ofiarności darczyńców oraz zgodzie Księdza Arcybiskupa Metropolity Wrocławskiego Józefa Kupnego monument ów stanął na Cmentarzu Parafialnym przy ul. Opolskiej na Księżu Małym we Wrocławiu, należącym do Parafii p.w. NMP Wspomożycielki Wiernych.
W roku 2020, w sierpniu, obchodzimy ważną rocznicę, a mianowicie 100-tną rocznicę Bitwy Warszawskiej i to stało się przyczynkiem do sfinalizowania wcześniejszego projektu obelisku. Realizację projektu oraz wykonanie pomnika legionowego w całości sfinansowali członkowie Komitetu Budowy Obelisku Legionowego ze swoich prywatnych środków. Korpus główny został wykonany z granitu szarego, zaś tablica – z granitu czerwonego, podobizna Marszałka oraz orła legionowego znalazły się na porcelitowych medalionach. Granitowy obelisk wykonany został w Pracowni Kamieniarskiej Tomasza Janiszewskiego, a montaż przeprowadziły firmy Mirosława Laskowskiego i Roberta Kulejewskiego z Wrocławia.
W skład Komitetu przygotowującego Obelisk Legionowy weszły przede wszystkim osoby będące potomkami Legionistów oraz żołnierzy walczących o niepodległość Polski w roku 1918 oraz o jej wolność w roku 1920 i 1939, w tym m.in. Teresa Grodzicka – bratanica Zygmunta Karwackiego, który zginął w roku 1916 pod Kościuchnówką, prof. Alfred Dubicki – przewodniczący Lobbingu Odrzańskiego przy Katolickim Stowarzyszeniu „Civitas Christiana”, prof. Maria Dubicka, mec. Tadeusz Grodzicki, Krystyna Hajpel – z Wrocławsko-Dortmundzko-Lwowskiej Fundacji im. Św. Jadwigi, Teodozja Wojciechowska – wnuczka Legionisty, prof. Zbigniew Kurcz, Zygmunt Salwa – wnuk Legionisty, Zdzisław Żak, Adam Kurowski, Józef Maniewski, Marzena i Marek Galeccy, Irena i Bogdan Wereżyńscy, Anna Kierska, Domicela Wasiak, Mieczysław Gębski, Zofia Mielnikiewicz, Danuta Kwiatkowska, Anna Domagała, Barbara Zyzak, Jolanta Marosik, Roman Ślęzak, Piotr Wołoszyn, Zenon Ostański, Jarosław Ostański, Maria Renek, Irena Szpruta, Stanisława Sajkiewicz, Bolesław Liniewicz, Krystyna Szewczyk oraz wielu innych.
Komitet Budowy liczył przeszło czterdzieści osób. Kwaterę pod pomnik, znajdującą się w sektorze D, przekazał prof. Stanisław Rybarczyk – przewodniczący Fundacji „Dzielnica Wzajemnego Szacunku Czterech Wyznań”. Kwatera ta znajduje się na księskiem Cmentarzu Parafialnym założonym w roku 1836, w miejscu widocznym oraz dostępnym z racji usytuowania jej przy zbiegu trzech alei cmentarnych i została wcześniej opłacona w miejscowej Parafii. Projekt Obelisku Legionowego autorstwa dr-a Adama Czmuchowskiego – przewodniczącego Komitetu, nawiązuje swym kształtem do prostych historycznych, już istniejących pomników, znajdujących się na trasie autentycznego przemarszu Legionów.
W deszczowe sobotnie popołudnie, w dniu 20 czerwca 2020 r. w obecności licznie przybyłych gości, to jest m.in. przedstawicieli Związku Piłsudczyków Okręgu Dolnośląskiego z siedzibą w Sycowie z Prezesem Zarządu gen. bryg. zw. Włodzimierzem Paceltem członkiem Zarzadu Krajowego ZPRP na czele, a także płk-a Mariana Charukiewicza – działacza polonijnego, urodzonego na Litwie, starosty oleśnickiego Wojciecha Kocińskiego, Kamila Błaszczyka ze Stowarzyszenia Mała Garstka – młodzieżowej organizacji patriotycznej oraz Grupy Motocyklowej Kardan z siedzibą w Dziadowej Kłodzie rozpoczęło się spotkanie mające na celu odsłonięcie Obelisku Legionowego, wystawionego dwa tygodnie wcześniej na księskim cmentarzu.
Po wejściu pocztu sztandarowego i odśpiewaniu hymnu narodowego zebranych powitał Adam Czmuchowski, prawnuk Józefa Ferta – uczestnika Rewolucji 1905 roku i posła na Sejm Ustawodawczy II RP latach 1919-1922, odznaczonego w 1935 r. Krzyżem Niepodległości z Mieczami za udział w walkach przeciwko rosyjskiemu zaborcy, a następnie przy dźwiękach „Pierwszej Brygady” razem z Teresą Grodzicką – bratanicą Legionisty Zygmunta Karwackiego dokonał odsłonięcia obelisku i złożenia wiązanki w imieniu Komitetu Budowy. Głos zabrał
gen. bryg. zw. Włodzimierz Pacelt, który prezentował sylwetkę Marszałka Józefa Piłsudskiego i jego zasługi dla odzyskania przez Polskę niepodległości. Prezes Związku Piłsudczyków Okręgu Dolnośląskiego odniósł się w swoim przemówieniu do inicjatywy powstania i wybudowania na terenie Wrocławia obelisku poświęconego pamięci Józefa Piłsudskiego i jego Żołnierzy. Zaprezentował także zebranym idee naczelne i zakres działania Związku Piłsudczyków RP - Towarzystwa Pamięci Józefa Piłsudskiego, jako stowarzyszenia odwołującego się do tradycji myśli i czynu zbrojnego Marszałka, zrzeszającego potomków Legionistów oraz osoby identyfikujące się z jego filozofią życia i działania.
Następnie głos zabrał płk Marian Charukiewicz, działacz polonijny, urodzony w Trokach na Litwie, który odniósł się do idei krzewienia wiedzy o życiu i dokonaniach Józefa Piłsudskiego
na przestrzeni lat minionych, w tym w szczególności do powstania i ponownego umieszczenia w roku 2018 przedwojennej tablicy poświęconej Marszałkowi na murze Kościoła Św. Józefa
na wiedeńskim wzgórzu Kahlenberg, skąd Jan III Sobieski dowodził zwycięską bitwą z Turkami. Przybyli na uroczystość przedstawiciele Grupy Motocyklowej Kardan, uczestnicy m.in. Międzynarodowego Motocyklowego Rajdu Katyńskiego opowiedzieli o odwiedzanych miejscach związanych z życiem Józefa Piłsudskiego. W dalszym toku spotkania okazały biało-czerwony wieniec oraz wiązanki kwiatów złożyli Prezes Zarządu Okręgu Dolnośląskiego Związku Piłsudczyków gen. bryg. Włodzimierz Pacelt, Grupa Motocyklowa Kardan oraz przybyli
na spotkanie goście. Następnie Adam Czmuchowski wręczył darczyńcom oraz osobom wspierającym powstanie Obelisku Legionowego podziękowania za ich wkład w powstanie tego pamiątkowego pomnika. Potem głos zabrał mec. Tadeusz Grodzicki dziękując Komitetowi Budowy za podjęty trud związany z przedsięwzięciem budowy pomnika legionowego, wskazując na szereg trudności natury technicznej, finansowej i formalnej, które mogły uniemożliwić sfinalizowanie inicjatywy, podjętej przeszło dziesięć lat temu. Tak jednak się nie stało i Obelisk Legionowy stanął na miejscu swego przeznaczenia. Jesteśmy to winni bohaterom sprzed lat, aby w miejscu godnym i pełnym zadumy, jakim jest księski Cmentarz Parafialny stanął ten
skromny kamienny obelisk, aby przypominał oraz skłaniał do refleksji współczesne i przyszłe pokolenia – powiedział na zakończenie uroczystego spotkania Adam Czmuchowski.
Przybyli goście oraz członkowie Komitetu Budowy Obelisku Legionowego zgromadzili się do wspólnego pamiątkowego zdjęcia. Następnie był czas na rozmowy i wymianę wspomnień pomiędzy mieszkańcami a przybyłymi na spotkanie gośćmi. Spotkanie zakończyło się przy wybrzmiewających w tle dźwiękach jakże znanych i popularnych pieśni legionowych takich,
jak „Piechota, ta szara piechota”, „Rozkwitały pąki białych róż”, „Jak to na wojence ładnie” …już nie w strugach padającego nieprzerwanie od kilku dni ulewnego, a w promieniach słońca chylącego się ku zachodowi.

Oprac. Adam Czmuchowski
Fot. Jolanta Marosik, Kamil Błaszczyk i ze zbiorów autora